Renoveren en verduurzamen tot de standaard leidt niet altijd tot het gewenste resultaat. Die conclusie trekt Nieman Raadgevende Ingenieurs in haar rapport 'Verduurzamen voorbij de standaard'. Ook Norbert Duijvelshoff, passiefhuis specialist bij Sto onderschrijft dat. "Verduurzamen is altijd maatwerk en de standaard volstaat niet om het comfort te verhogen, de levensduur te verlengen én de energienota maximaal te reduceren. Dat bereik je alleen door per woning de optimale maatregelen te treffen."
Er zijn tal van situaties denkbaar waar bij renovatieopgaven verder gegaan moet worden dan de standaard. Een constructie kan gebreken vertonen, woningen worden gesplitst of opgetopt. “Maar het meest actueel zijn de opgaven om te verwarmen met laag temperatuursystemen en het verlengen van de levensduur van woningen. Mede doordat er een groot tekort aan woningen is en stikstofproblemen zorgen voor een stagnatie van de nieuwbouw”, zegt Duijvelshoff.
Focus op de streefwaarde
In het rapport van Nieman (opgesteld in opdracht van RVO) wordt ingegaan op diverse maatregelen om woningen te verduurzamen, omdat bijvoorbeeld ‘het isoleren van een dak grenzen kent… en het de voorkeur heeft om te focussen op een streefwaarde.’ Voor vier woningtypes zijn analyses uitgevoerd, waarvan vooral de hoekwoning uit de jaren 60 interessant is voor woningcorporaties. Een derde van de huurwoningen is namelijk gebouwd in de periode 1965-1984 en energielabels E en F vormen geen uitzonderingen. “Zou er uitsluitend volgens de standaard verduurzaamd worden - met de focus op herstel van technische gebreken - dan wordt energie bespaard, maar is dat voldoende? Op die vraag geeft het rapport duidelijk antwoord. Nee.” Het rapport laat zien dat uitgaan van de standaard - door het vervangen van glas, isoleren van het dak en een vraaggestuurd ventilatiesysteem C installeren - het comfort in de woning niet verbetert, de levensduur niet verlengt en dat de energetische waarde ook niet optimaal is. “Dat komt omdat er wordt ingezet op individuele maatregelen. Om een voorbeeld te geven: om te voldoen aan de standaard krijgen de ongeïsoleerde borstweringen buitengevelisolatie en wordt de spouwmuur van de kopgevel nageïsoleerd. Met als gevolg koudebruggen en een matige luchtkwaliteit. Het is alsof je een ski-jack aantrekt, maar de rits openlaat.”
Welke maatregelen zijn effectief?
De standaard is een ondergrens. Nieman raadt daarom aan maatregelen te nemen ‘voorbij de standaard’. “Er wordt uitgegaan van een aantal scenario’s”, legt Duijvelshoff uit. “De eerste is ingestoken op het energiegebruik, de andere op levensduurverlenging en comfort. Om daaraan te voldoen is een veel breder integraal pakket aan maatregelen nodig. Zo is buitengevelisolatie bijvoorbeeld noodzakelijk, maar ook een balansventilatiesysteem en nieuwe kozijnen met triple glas.” Ook wordt als afweging meegegeven om woningen in bewoonde staat stapsgewijs te verduurzamen. Dat begint met het aanbrengen van vloerverwarming en het isoleren van de bouwschil. Om de levensduur van jaren 60 woningen te verlengen wordt daarnaast het toevoegen van een extra bouwlaag als optie genoemd. Na verloop van tijd kunnen dan extra maatregelen genomen worden, zodat de woning ook geschikt is om effectief op lage temperatuur te verwarmen. Duijvelshoff: “Vaak wordt gekeken naar de isolerende eigenschappen van de schil, dat is de eerste stap. Is het huis voorzien van een dikke jas dan moet je nog zorgen dat toetreding van koude lucht door ventilatieroosters wordt voorkomen. De keuze voor balansventilatiesysteem is dan logisch om de energieprestaties van de woning verder te verbeteren. Samen met goede kierdichtingen (luchtdichtheidsverbetering) ga je dan echt stappen maken!”
